KARTEPE
Tarihçe
Merkez belediye Köseköy´ün kuruluşu 1600´lü yıllara kadar gitmektedir. Ancak, zaman zaman yapılan kazılarda ortaya çıkan Roma ve Bizans dönemlerine ait tarihi eser ve mezarlara bakıldığında Köseköy´ün kuruluşunun 1600´lü yıllardan çok daha önceki tarihlere dayandığı, Bitinya ile başladığı söylenebilir. Kurtuluş Savaşı'nda çevre köylerde ikamet eden Rumlar hem beldeye hem de belde halkına büyük zarar vermişlerdir. 1925 yılında Türkiye ile Yunanistan arasında yapılan nüfus mübadelesi sonunda Yunanistan´dan Türkiye´ye gönderilen vatandaşların yerleşmeleri ile göç almaya başlayan Köseköy, daha sonraki yıllarda başta Karadeniz Bölgesi olmak üzere, ülkemizin değişik yörelerinden göç almaya devam etmiştir.
Bölgede yer alan Ketenciler köyü, Kafkas-Rus savaşları sonucu Osmanlı İmparatorluğu topraklarına sürülen Adigeler tarafından 1878 yılında kurulan bir köydür. Köyün ilk sakinleri önce Varna'ya, daha sonra İzmit, Ketence köyünün şu an bulunduğu bölgeye gelmişlerdir. Köyü kuran Adigeler, ilk geldiklerinde tarım ve hayvancılık yapmışlardır. Köy halkının çoğunluğunun ipek böcekçiliği yapması nedeniyle köye Ketenciler ismi verilmiştir.
Uzuntarla beldesi ise; Kafkas-Rus Savaşlarının 1864'de sona ermesi ile önce Balkanlara, daha sonra Berlin Antlaşması'nın yürürlüğe girmesi ile ikinci bir göçe tabi tutulan çerkezlerden Hacı Murat Hacemko tarafından 1879 yılında Hacemko Hable adıyla kurulmuş, resmi işlerde Uzuntarla köyü olarak kaydı yapılmıştır.
Avluburun'un tarihi 93 harbiyle başlamaktadır (Rumi takvime göre 1293'te olduğu için bu adla anılmaktadır). 1877-1878 yıllarında Osmanlı'larla Ruslar arasında vuku bulan bu harp, Tuna Cephesi'nde Gazi Osman Paşa'nın meşhur Plevne müdafaasına, Kafkas Cephesi'nde ise Nene Hatun'un efsaneleşen Erzurum savunmasına rağmen maalesef Osmanlı İmparatorluğu'nun yenilgisi ile sonuçlanmıştır. Bu tarihten itibaren burada yaşayan insanlar, 1400'lü yıllarda Anadolu'dan (ki muhtemelen Konya-Karaman civarı) getirilip yerleştirildikleri balkan topraklarını terketmeye başlamışlardır, bu dönüş muhtemelen 15-20 yıllık süreçte ve birkaç kafile halinde gerçekleşmiştir. Göç edilen topraklar, şu an Bulgaristan sınırlarında olup, ülkenin kuzeyinde ve Tuna nehrinin 80 km güneyindedir. Avluburun'un kurucularının çoğu; Koca Yusuf, Kurtdereli Mehmet, Kara Ahmet, Hergeleci İbrahim, Filiz Nurullah gibi pehlivanlarıyla ünlü Deliorman'ın yine "pehlivanlar şehri" diye anılan Razgrat, Tırnova şehirlerinden gelmiştir. Şu anki köy topraklarına gelindiğinde bölgenin tamamen ağaçlarla kaplı olduğu, hatta köy halkının Sapanca Gölü'ne inerken kolay yol almak için çentik açtıkları ağaçları takip ettiği söylenmektedir. Köyün, arazisindeki bulgulara bakılırsa geçmiş yıllarda değişik medeniyetlere ev sahipliği yapmış olduğu anlaşılmaktadır. Buna, köy sınırlarında Ayanikola ismiyle anılan arazi örnek verilebilir. Bu arazi ismini 1400 yıllık Ayanikola kilisesinin kalıntılarından almaktadır. Diğer bir mevkide de yine Roma Devrine ait kilise kalıntıları, yerleşim izleri ve mezar kalıntıları bulunmaktadır. Köy ismini, yerleşim yeri olmadan önce, civarındaki yerli halkın hayvanlarının bu buruna benzeyen tepedeki otlardan zehirlenmesi sonucunda ağılı(zehirli) burun demelerinden almaktadır.
Balaban çevresinde Astakos dönemine rastlayan bulgularla beraber, Subaşı olarak bilinen bölgesinde Bizans dönemine ait olduğu sanılan sarnıç ve tüneller, eski dönemlerde bir yerleşim birimi olduğunu gösterse de, bu konuda yapılmış kesin bir akademik araştırma yoktur. Bugün bilinen tarihine göre Balaban'ın kuruluşu 19.yy son çeyreğine rastlamaktadır. Adını bu bölgede oturan Balabanlar ailesinden alan ve Balabanlar çiftliği olarak bilinen 5000 dönümlük çiftliği, Ayvacık'da kadılık yapan Osman Oğlu Fevzi Efendi satın almış ve 93 Harbi olarak bilinen Osmanlı-Rus savaşının başlamasıyla Artvin-Batum'da bulunan ve kendisinin ölümünden sonra Karakadılar olarak anılacak ailesini Balaban'ın güney yamaçlarına getirmiştir. 1880 de başlayan göçle beraber Karakadılar ve akrabalık bağı bulunan Dizdaroğulları bu yamaçlara yerleşerek bugünkü Balaban'ın temelini atmışlardır. Balaban, 15. yüzyılda Halep bölgesinde yaşayan Köpekli Avşarının obalarındandır. Osmanlılar zamanında iskan politikası sonucu Maraş, Batı Anadolu, Belih Nehri ve Rakka, Sıvas, Karaman eyaletlerine iskan oldular. İlerleyen yıllarda bulundukları yerden göçe başlayan Balaban Avşarlarının (Balkanlardan Doğu Anadolu'ya kadar) Anadolu'nun çeşitli yerlerine yerleştikleri biliniyor. Nitekim günümüzde Aydın'ın Seferihisar ve Doğanbey yörelerinde yaşayan Balabanlılar ile Tunceli'de varlığını sürdüren Balabanlılar, bunların ahfadıdır. (Kaynak: Adnan Menderes KAYA - Avşar Türkmenleri kitabı)
1955 yılında yapılan genel nüfus sayımında 400 civarında nüfusa sahip Köseköy, 1960 yılından itibaren lastik fabrikaları ve diğer sanayi tesislerinin kurulup gelişmesi ile hızlı bir nüfus artışı gerçekleşmiş ve 1970´li yılların başlarında 2000 nüfusa ulaşarak Belediye kurulması için yapılan referandum sonucunda belediye statüsüne kavuşmuştur.
İLÇE'NİN KURULUŞU:
22.3.2008 tarih ve 26824 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5747Sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile; Uzunçiftlik, Uzuntarla, Eşme, Acısu, Maşukiye, Büyükderbent, Arslanbey, Sarımeşe ve Suadiye ilk kademe belediyelerinin tüzel kişilikleri kaldırılarak mahalleleri ile birlikte Köseköy İlk Kademe Belediyesine katılmıştır. Köseköy Belediyesi merkez olmak, Sultaniye, Pazarçayırı, Örnekköy, Karatepe, Balaban, Nusretiye, Şirinsulhiye, Avluburun, Eşme Ahmediye, Ketenciler köyleri bağlanmak ve Köseköy Belediyesinin adı Kartepe olarak değiştirilmek üzere Kocaeli İlinde Kartepe ilçesi oluşturulmuştur. İlçe 269 km2 alanda toplam 81811 nüfusa sahip olup, nüfus yoğunluğu 304 kişi/km2'dir. Nüfusun takribi %9'u, 7037 kişi, bölgede yer alan köylerde yaşamaktadır.
COĞRAFİ YAPI:
İlçe İzmit Körfezi ile Sapanca Gölü arasında yer almaktadır. İlçe'nin batı bölgesinde Köseköy ve Arslanbey yerleşim alanları dahil olmak üzere, doğuya doğru ilerlendiğinde, Köseköy'ün hemen batısında Sarımeşe, kuzey kesimde Uzunçiftlik, Uzuntarla ve Eşme, güney kesimde Suadiye, Büyükderbent ve Maşukiye, orta kesimde Acısu yerleşimleri bulunmaktadır. Kısaca ilçe, doğuda Köseköy yerleşim alanından başlayarak batıda Sapanca Gölü ve Sakarya sınırına, yine güneyde ve güneydoğuda Kartepe Dağı'nı içine alacak şekilde Sakarya sınırına, güneybatıda ve güneyde Başiskele ilçesine, kuzeyde İzmit İlçesine dayanmaktadır.
Arazi yapısı jeolojik yönden alüvyonlu malzemelerle kaplı olup, yerleşim alanının kuzeyinde Kuzey Anadolu Dağları uzantıları, güneyinde Samanlı Dağları mevcut olup, içinden Kilez deresi geçmektedir. Köseköy sınırları içinden Asya ve Avrupa´yı birbirine bağlayan devlet demir yolları, D-100 Devlet Karayolu ile TEM (Otobanı) geçmektedir. Köseköy içinde yer alan Devlet Demiryolları'nın Köseköy İstasyonu Türkiye´de İstanbul – Haydarpaşa İstasyonundan sonra yükleme boşaltma işlerinin yoğunluğu ve arazinin genişliği yönünden ikinci büyük Devlet Demiryolları İstasyonu'dur.
Köseköy sınırları içinde Türkiye'nin öncü sanayi kuruluşları mevcut olup, bazı sanayi kuruluşları son senelerde ekonomik nedenle kapatılsa da yeni açılan tesislerle önemini korumaktadır. Yaklaşık 272 dükkanın bulunduğu Köseköy Küçük Sanayi Sitesi dışında Pak-Holding, Türk Pireli, Deva Holding, Çelikkord, Türk Sondel Enerji, Lifli Rulo, Nuh Beton, Detaş, Citroen gibi büyük sanayi kuruluşları üretim yapmakta, Madeni Yağ, Baktac Branda, Efe Mobilya, Özteks firmaları da faaliyette bulunmaktadır. İlçenin doğu kesiminde sanayi yer almakla birlikte, bölge verimli tarım topraklarına sahiptir. Halen belirli kesimlerde tarım ve hayvancılık yapılmaktadır.
NÜFUS
Yıl Kartepe Nüfusu Erkek Nüfusu Kadın Nüfusu
2023 142.175 72.379 69.796
2022 136.625 69.485 67.140
2021 131.416 66.828 64.588
2020 125.974 63.949 62.025
2019 121.326 61.623 59.703
2018 118.066 59.930 58.136
2017 115.680 58.797 56.883
2016 111.790 56.854 54.936
2015 107.988 54.991 52.997
2014 104.882 53.302 51.580
2013 101.692 51.724 49.968
2012 99.410 50.258 49.152
2011 96.585 48.812 47.773
2010 93.809 47.222 46.587
2009 90.407 45.592 44.815
2008 87.896 44.595 43.301
KÜLTÜR VE TURİZM:
Kartepe ilçesi doğu kesimi sanayi ağırlıklı olmakla beraber batıya ilerledikçe Sapanca Gölü'ne ulaşılmasıyla Eşme ve Maşukiye ve çevresindeki yerleşim alanları doğal güzelliğe sahiptirler.
Sapanca Gölü ile sayfiye ve turizm niteliğine sahip olan bölgenin, Kartepe'de otel ve kayak tesislerinin yapılmasıyla turizm özelliği yoğunlaşmıştır.
İlçede güneye doğru ise Kartepe'ye çıkış gerçekleşmekte ve Kocaeli ve çevresindeki tek kayak merkezine ulaşılmaktadır.
EĞİTİM, SPOR VE SAĞLIK:
Merkez belediye olan Köseköy bölgesinde 2 adet Meslek Yüksekokulu, 1 adet Endüstri Meslek Lisesi, 8 adet İlköğretim Okulu bulunmaktadır. Türk Kadınlar Vakfı'nın kurduğu Yeni Adım Kadın Eğitim ve Kültür Sitesi, mesleki eğitim ve beceri kazandırma kursları (bilgisayar, muhasebe, İngilizce, büro yönetimi, okuma-yazma, kuaförlük) ile sağlık, psikolojik ve hukuk danışmanlığı konularında hizmet vermektedir. Beldede bir adet kütüphane (Nazım Demirci Halk Kütüphanesi) bulunmaktadır. Kocaeli Halk Eğitimi Merkezi ve Uzunçiftlik Belediyesi işbirliği ile Belediye Halka Hizmet Merkezi'nde elişi kursları gerçekleştirilmektedir.
Spor faaliyetleri ile ilgili olarak bir adet çim saha spor tesisi bunmaktadır. Sağlık alanında 1 adet SSK Dispanseri ve iki Sağlık Ocağı hizmet vermektedir. Özürlü ve sakat çocuklarının eğitim ve öğretimi amacıyla kurulan 48 yataklı yatılı, Başbakanlık'a bağlı Rehabilitasyon Merkezi hizmet vermektedir.
Hayvan sağlığı konusunda ise, belediye tarafından bir adet Hayvan Barındırma Merkezi kurulmuştur.
Acısu Kültür Merkezi Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yaptırılmıştır.İki katlıdır. Düğün salonu ve Komek eğitim sınıfları mevcuttur.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yaptırılan Derbent Spor Tesisleri Fifa standartlarındadır.
KARTEPE İLÇESİ'NE BAĞLI KÖYLER:
- Avluburun: İl merkezine 27 km mesafede, 1271 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. Bir adet su deposu, 15 adet köy çeşmesi mevcut olup, içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı ve kanalizasyon şebekesi yoktur. Köyün ekonomisinde ağırlığı meyve yetiştiriciliği ve kısmen hayvancılık almaktadır.
- Balaban: İl merkezine 23 km mesafede, 1117 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. 2 adet su deposu, 14 adet köy çeşmesi mevcut olup, içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı vardır, ancak kanalizasyon şebekesi yoktur. Köyün iklimi, Marmara iklimi etki alanı içerisindedir.
- EşmeAhmediye: İl merkezine 24 km mesafede, 215 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. Bir adet su deposu, 6 adet köy çeşmesi mevcut olup, içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı ve kanalizasyon şebekesi yoktur.
- Karatepe: 708 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. Bir adet su deposu, 4 adet köy çeşmesi mevcut olup, içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı ve kanalizasyon şebekesi vardır.
- Ketenciler: İl merkezine 20 km mesafede, 535 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. 3 adet su deposu, 12 adet köy çeşmesi mevcut olup, içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı yoktur, ancak kanalizasyon şebekesi vardır.
- Nusretiye: İl merkezine 20 km mesafede, 1163 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. 2 adet su deposu, 4 adet köy çeşmesi mevcut olup, içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı vardır, ancak kanalizasyon şebekesi yoktur.
- Örnekköy: İl merkezine 33 km mesafede, 205 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. Bir adet su deposu, 15 adet köy çeşmesi mevcut olup, içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı ve kanalizasyon şebekesi yoktur.
- Pazarçayırı: İl merkezine 28 km mesafede, 93 nüfuslu bir köydür. İl merkezine 28 km mesafede, 205 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. Bir adet su deposu, 15 adet köy çeşmesi mevcut olup, vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı ve kanalizasyon şebekesi yoktur. Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır.
- Sultaniye: İl merkezine 20 km mesafede, 213 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. 2 adet su deposu, 4 adet köy çeşmesi mevcut olup, içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı ve kanalizasyon şebekesi yoktur.
- Şirinsulhiye: İl merkezine 22 km mesafede, 1517 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. Bir adet su deposu, 15 adet köy çeşmesi mevcut olup, içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı vardır, kanalizasyon şebekesi yoktur.
