SOSYO EKONOMİK YAPI
DÜN BUGÜN YARIN KOCAELİ
Zamanın yankısına kulak verip dinleyenler, derinlerden gelen bir ses işitir. Şehrin sokaklarında, damarda kan gibi dolaşan; meşalelerin aydınlattığı tarih koridorlarını aşan, ormanların derininden rayihalar taşıyan; masmavi denizde pırıl pırıl çırpınan; fabrikalardan, tarlalardan taşan, buram buram emek kokan; gümbür gümbür bir sestir bu. Kocaeli’nin kalp atışlarıdır. Şehirde yaşamak başkadır, şehri yaşamak başka… Yaşanacak şehir Kocaeli, hem sakinlerine, hem ziyaretçilerine, zamana değer katan tüm zenginlikleriyle, kucak açıyor. Yaşayan şehir Kocaeli’nin hazine sandığını andıran Güzellikleri, keşfedilmeyi, tadılmayı bekliyor.
Bu şehir ki, gecelerin yalnızca ay ışığı, kandil ve söylencelerle aydınlandığı Antik Çağlarda insanlara yuva olmaya başlamış, çağlar boyunca var olmuş ve bugünlere gelmiştir. Medeniyetlerin usta bir ressamın tuvalindeki renkler gibi ahenkle birbirine karıştığı şehir; Asya ve Avrupa’yı bağlayan yolların kavşağında, geçmişine gurur, geleceğine tebessümle bakar. İpek Yolu’nu buyur eder, sırtını Marmara
Denizi’ne göğsünü Karadeniz’e yaslar. Asırlardır nicelerine yurt olduğu gibi, 12 ilçesi, 3505 km2 yüzölçümü ile bugün de iki milyon insanı sinesine sarar.
Bu şehir ki, Türkiye’nin pazusu, alın teridir; güvenle, gururla bakar yurduna. Sanayi Odası’na bağlı yaklaşık 3000 sanayi kuruluşuyla çarklar tıkır tıkır işler, makineler muntazam çalışır. Ülkemizin en büyük 100 sanayi kuruluşunun 18’i Kocaeli’dedir. Kocaeli, üretim ve emeğin kalbinin attığı, endüstrinin teknoloji ve bilimle harmanlandığı yerdir. Kocaeli Üniversitesi, Gebze Teknik Üniversitesi, TÜBİTAK, Teknopark ve niceleri şehrin sanayisine omuz verir. Emekleri karşılıksız bırakmaz; verimli toprakları, çalışkan insanlarıyla, kişi başına düşen yıllık milli gelirde son 15 yıldır Türkiye birincisidir. Bu şehir ki, dört başı mamur, dört mevsimi ayrı güzeldir; yeryüzündeki güzelliklerle donatmıştır Yaradan. Kim ne görmek isterse onu görür, kim ne isterse onu verir Kocaeli. Bir elini Karadeniz’e, bir elini Marmara Denizi’ne daldırır. Samanlı Dağları’ndan esen yelde çiçek kokuları saklıdır. Yazın sıcağında sahilleri, kışın kucağında kayak merkeziyle, herkes için bir Kocaeli vardır. Maşukiye’de çağlayan suların sesinden, Kefken’in Kerpe’nin kumsallarından, bir rüyayı andıran Ormanya’dan, mesire alanlarından, barajlarından, yaylalarından, dalga dalga bir ses yayılır: Kocaeli, dört mevsim misafirlerini çağırır.
Konum ve Nüfus
Kocaeli, Marmara Bölgesi’nin Çatalca-Kocaeli Bölümü’nde, 29°22′-30°21′ doğu boylamı, 40 D 31 ‘- 41°13′ kuzey enlemi arasında yer alır. Doğu ve güneydoğuda Sakarya, güneyde Bursa illeri, batıda Yalova ili, İzmit Körfezi, Marmara Denizi ve İstanbul ili, kuzeyde de Karadeniz’le çevrilidir. İl merkezi İzmit’in doğusundan geçen 30° doğu boylamı Türkiye saati için esas kabul edilir. Kocaeli ilinin yüzölçümü 3.505 km²dir. Asya ile Avrupa’yı birleştiren önemli bir yol kavşağında bulunmaktadır. Doğal bir liman olan İzmit Körfezi, işlek bir denizyoludur. İlin kuzeybatı yüzündeki İstanbul il sınırı, Gebze ile İstanbul arasında akan Kemiklidere’nin doğusundan geçer. Güneybatıda İstanbul-Kocaeli sınırı İzmit Körfezi’nin karşı kıyısında Yalova topraklarıyla son bulur. Bursa sınırını Samanlı Dağları’nın tepelerinden geçen hat oluşturur. Güneydoğuda bu sınır Maşukiye’nin hemen yanındaki Sapanca Gölü kıyısında Sakarya vilayetine dayanır. 2021 yılı itibariyle nüfusu 1.997.258'dir. İlin yıllık nüfus artış hızı %2,26’dır. Km²ye düşen nüfus miktarı 588 kişiye ulaşmıştır. Türkiye’nin en kalabalık 10. İlidir.
Ulaşım
Kocaeli’nin sanayileşmesinde ve gelişen bir turizm destinasyonu olmasında en önemli etken, tüm ulaşım imkanlarına sahip olmasıdır.
CENGİZ TOPEL HAVALİMANI
Kocaeli’nin gökyüzüne açılan penceresi Cengiz Topel Havalimanı’nda, şimdilik Kocaeli-Trabzon uçuşları gerçekleştirililmektedir.
SABİHA GÖKÇEN HAVALİMANI
İstanbul Anadolu yakasındaki Sabiha Gökçen Havalimanı’nın Kocaeli’ye uzaklığı yalnızca 60 kilometre. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin çalıştırdığı “Otogar-Sabiha Gökçen Havalimanı” hatları vasıtasıyla, Türkiye’nin her yerinden İstanbul’a uçanlar, rahat bir aktarmayla Kocaeli’ye ulaşabilmektedir.
HIZLI TREN
Kocaeli, İstanbul ve Trakya’yı Anadolu’ya bağlayan demiryolu üzerindeki en önemli istasyonlardan biridir. Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Tren seferleri ile her iki şehirden de İzmit’e kısa sürede ulaşmak mümkündür.
METRO
Darıca’dan Gebze’ye uzanan 14.6 km uzunluğundaki metro hattı tamamlandığında, YHT ve şehirlerarası trenlerle birlikte, Marmaray banliyö trenlerinin Gebze Garı’ndan İstanbul’a geçişi sağlanacaktır. Körfez, Derince, İzmit, Kartepe arasında ise Kuzey Marmara Metro hattı projesi çalışmaları başlatılmıştır.
AKÇARAY
Şehrin tramvay hattı Akçaray, Otogar-Plajyolu istasyonları arasındaki 20 kilometrelik uzunluğu ile şehir içi erişimde konforlu ulaşım imkânı sunar.
DENİZ ULAŞIMI
Bir deniz şehri olan Kocaeli’de, Karamürsel-Hereke arasında vapur seferleri, Gebze-Eskihisar’dan Yalova - Topçular’a 24 saat araba vapuru seferleri düzenlenmektedir. Yine İzmit-Gölcük-Karamürsel Körfez hattında vapur ve deniz otobüsü ulaşımı sunulmaktadır.
OSMAN GAZİ KÖPRÜSÜ
İzmit Körfezi’ndeki Dilovası Dil Burnu ile Altınova Hersek Burnu arasında inşa edilen, 1.550 metre orta açıklığı ve 2.682 metre toplam uzunluğu ile dünyanın dördüncü en uzun açıklıklı asma köprüsüdür.
KOBİS
Hem çevreyi hem sağlığını korumak isteyenler için Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nce sunulan bisiklet abonelik hizmeti KOBİS’in, 12 ilçedeki 73 istasyonuyla pedallar hep dönüyor!
Coğrafi Özellikler
Dağlar: Sakarya Nehri’nın batı yakasından başlayarak Pamukova ve İznik Gölü’nün kuzeyinde Bozburun’a kadar uzanan Samanlı Dağları İzmit, Sapanca ve Adapazarı çöküntü alanına hâkim bir konumdadır. Samanlı Dağları’nın en yüksek noktası 1.602 m. yüksekliğindeki Kartepe’dir (eski adı Keltepe). İldeki diğer önemli dağlar Dikmen Dağı (1.387 m), Naldöken Dağı (1.125 m), Naz Dağı (917 m) ve Çene Dağı’dır (646 m).
Ovalar ve Platolar: İlde çok sayıda küçük dere vadisi vardır. Ovalar genellikle akarsuların yığıntılarıyla oluşmuş küçük alüvyal düzlükler niteliğindedir. Karadeniz’e dökülen akarsuların oluşturduğu vadiler, Kocaeli yarımadası’nın yeni bir biçim almasına yol açan tektonik hareketlerin öncesinde ortaya çıkmış, buna karşılık Marmara Denizi’ne dökülen akarsu vadileri ise tektonik hareketlerin sonrasındadır.
Kocaeli Yarımadası’nın bugünkü biçimi, İzmit Körfezi ve Sapanca Gölü gibi tektonik çöküntüler, Karadeniz gibi çanaklaşmalar ve deniz yüzeyindeki değişmelerle belirlenmiş, yarımadanın kıyı kesimlerinde denize taraçalar oluşmuştur. Bu arada akarsuların aşağı çığırlarında da genişleyen alüvyal dolgu tabakalar ve kıyı birikim kuşakları oluşmuştur. Daha önce de belirtildiği gibi yarımadadaki su bölümü çizgisi, İzmit Körfezi’ne çok yakın bir kesimden geçmektedir.
Akarsular: İl topraklarından kaynaklanan suların bir bölümü Karadeniz’e, bir bölümü de Marmara Denizi’ne ulaşır. Kocaeli Yarımadasında uzanan dağların sırtı İzmit Körfezi ve Marmara’ya daha yakın olduğundan Karadeniz’e dökülen akarsular daha uzundur. Gebze’nin Tepecik köyü yakınlarından doğan 71 km. uzunluğundaki Riva (Çayağzı) Deresi İstanbul Boğazı girişinin hemen doğusundan Karadeniz’e dökülür. Ağva Deresi de denen Göksu Deresi Karayakuplu köyü yakınlarından çıkar ve Ağva’da Karadeniz’e ulaşır. Yine Karadeniz’e dökülen Yulaflı Deresi’nin uzunluğu 43 km’dir. Üzerinde İstanbul’a su sağlayan Darlık Barajı bulunan Darlık Deresi de Kocaeli’nden doğar.
Denizli köyünden doğup Karadeniz’e dökülen Kocadere’nin uzunluğu 50 km’dir. İl topraklarından doğup, il sınırları içinde Karadeniz’e dökülen başlıca akarsu Kandıra ilçesindeki Sansu’dur. Sakarya Nehri’ne Karadeniz’e dökülmeden önce katılan son akarsu olan Kaynarca Deresi de Kandıra ilçesinden doğar. Samanlı Dağları’ndan doğan Kirazdere İzmit kentinde körfeze dökülür. Bu dere üzerindeki Kirazdere Barajı’nın yapımı 1997′de tamamlanmıştır. Gebze ilçesindeki Dilovası Deresi’nin uzunluğu 12 km’dir. Pelitli köyünün güneyinden ve Tavşanlı köyünün kuzeyinden geçerek İzmit Körfezi’ne dökülür.
Göller: Batı bölümündeki 7 km’si Kocaeli sınırları içerisinde kalan Sapanca Gölü’nün yüzölçümü 47 km²dirUzuntarla, Maşukiye ve Eşme Beldelerine sınırdır. İzmit kentine su sağlayan Kirazdere Barajı’nın ardında yer alan yapay göl ise 1,74 km²lik bir alanı kaplar. Bir başka yapay göl de Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından kentin su ihtiyacını karşılamak için yaptırılan barajın ardında su toplanması sonucu oluşan Yuvacık Baraj Gölü’dür.
Mağaralar: Ülkemiz mağara cenneti olarak bilinmekte ve hala keşfedilmeyi bekleyen çok sayıda mağara olduğu sanılmaktadır. İl sınırları içerisinde Kandıra’da 10, Gebze’de 5, Kartepe’de 1, Körfez’de 5 adet olmak üzere toplam 23 mağara tespiti yapılmıştır.
İklim: Körfez kıyılarıyla Karadeniz kıyısında ılıman, dağlık kesimlerde daha sert bir iklim hüküm sürer. Kocaeli ikliminin, Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiş oluşturduğu söylenebilir. İl merkezinde yazlar sıcak ve az yağışlı, kışlar yağışlı, zaman zaman karlı ve soğuk geçer. Kocaeli’nin Karadeniz’e bakan kıyıları ile İzmit Körfezi’ne bakan kıyılarının iklimi arasında bazı farklılıklar göze çarpar. Yazın körfez kıyılarında bazen bunaltıcı sıcaklar yaşanırken Karadeniz kıyıları daha serindir. İl merkezinde ölçülen en yüksek hava sıcaklığı 41,6°C (11 Ağustos 1970), en düşük hava sıcaklığı -8,7°C (4 Şubat 1960), yıllık ortalama sıcaklık ise 14,8°C’dir. Karadeniz kıyısında yıllık ortalama yağış miktarı 1.000 mm’yi aşar. Bu miktarı güneye doğru gidildikçe azalır, İzmit’te 800 mm’nin de altına düşer (784,6 mm). Samanlı Dağlan’nın Körfez’e bakan yamaçlarında iklim Karadeniz kıyılarına benzer. Yağış miktarı da bu kesimde farklıdır. Rüzgârlar kışın kuzey ve kuzeydoğudan, yazları ise kuzeydoğudan eser.
Bitki Örtüsü: Kocaeli’nin bitki örtüsü, kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Akdeniz özellikleri gösterse de galip gelen Marmara Bölgesi’nin çeşitliliğidir. Kayın, gürgen, dişbudak, kestane, akağaç ve meşe ormanlarıyla kaplı Samanlı Dağları ise şehrin biyolojik çeşitlilik açısından en zengin bölgesidir. Kayın, gürgen, meşe, kestane, ıhlamur, söğüt, böğürtlen, karayemiş, kuşburnu, defne ve saymakla bitmeyecek bitkiler kaplar şehri. Kocaeli 1477 farklı bitki türüne kucak açarken bunların % 3,39’u endemik bitkidir. Kilyos Düğmesi, İstanbul Nazendesi,Hoşkangal ve Sıktarlakuşu gibi bitkilerin büyük çoğunluğu sadece ülkemizde yetişirler ve Kocaeli’de de görülebilirler. Riva Sığırkuyruğu ve Eğri Lale gibi nadir görülen bazı bitki türleri de Kocaeli’de doğal yayılış gösterir. Dünya üzerinde yalnızca Kocaeli’de görülebilecek bitki türü ise Keltepe Çiğdemi’dir (Crocus Keltepensis).
